Het is 2010. Plotseling ben ik voor een kwart ‘boventallig’. Een eufemisme voor ontslag. Wat? Ik? Ik heb troost nodig, een oplossing en een duw om verder te gaan. Een psycholoog noemt dit de ‘rite de passage’. Het wordt de opmaat naar Ben Tekstschrijver.
Als de boot van Rederij Doeksen vanuit Harlingen koers zet naar Terschelling, laat ik 42 jaar Tergooi op de kade achter. Vanaf nu ga ik verder zonder het ziekenhuis. De steeds vager wordende kustlijn zorgt voor een mijmermoment.
In 2010 vier ik mijn 30-jarig jubileum met een etentje en toespraken. Op een donderdag. De maandag erna vraagt mijn leidinggevende of ik even mee wil komen. Het ziekenhuis heeft 7 miljoen tekort, er moeten mensen uit. Ik schrijf voor het ziekenhuis een huis-aan-huisblad vol. Door dat blad niet drie maar twee keer per jaar uit te brengen, kunnen ze van mijn baan een kwart schrappen. ‘Jammer Ben, maar het is niet anders.’
Verbluft en uit het lood geslagen zoek ik mijn werkplek op. Binnen een minuut staan al mijn vrouwelijke collega’s in mijn kamer. In ooghoeken begint het te miezeren, onderkaken trillen. We vallen elkaar in de armen. De troost is heilzaam.
Een kwartier later loop ik met Jaap en Kees mijn dagelijkse lunchloopje door het bos. Zij reageren anders dan mijn vrouwelijke collega’s.
‘Dit is je kans,’ zegt Jaap.
‘Voor jezelf beginnen. Nu,’ zegt Kees.
‘Voor mezelf beginnen? Maar: heb ik de markt wel wat te bieden? Kan ik wel netwerken? Dan moet ik een bedrijfsnaam hebben, een logo, een website…’
Jaap en Kees zijn niet onder de indruk van deze beren op het bospad.
‘Kom op Ben, ga effe depressief doen. Zie je die tak daar? Ga daar maar gelijk aan hangen dan.’
’s Avonds vertel ik mijn verhaal aan Elly. Ze luistert, knikt begrijpend. De volgende dag luistert ze ook, de dag erna ook. Tot we een week of twee verder zijn.
‘Klaar met klagen nu,’ zegt ze. ‘Ga praten met een bureau, bedenk een bedrijfsnaam, daarna gaan we naar de Kamer van Koophandel om je eigen bedrijf in te schrijven.’
Een goed advies. Achteraf denk ik: dit had ik eerder moeten doen, starten met een eigen bedrijf.
Zonder dat ze het wisten volgden de mensen die me hielpen, de rite de passage.
Eenmaal op het eiland deel ik mijn mijmermoment met een bevriende psycholoog. Zij spreekt van de rite de passage: bij een ingrijpende tegenslag ga je eerst door een periode van rouw (de collega-dames), dan een periode van overdenken en nadenken over een oplossing (mijn lunchloopmaten) en tot slot doorpakken en verdergaan (Elly). ‘Het is goed dat je niet een dag later al naar de Kamer van Koophandel ging,’ zegt de psycholoog. ‘Eerst rouwen, dan verder.’
Zonder dat ze het wisten volgden de mensen die me hielpen, de rite de passage. Je zou alleen kunnen zeggen dat mijn lunchloopmaten wel erg snel met een oplossing kwamen. Een kwartier rouwen was wat aan de korte kant.
Ben Tekstschrijver
Hoe ging jij om met een grote verandering in je leven? Volgde je toen ook de rite de passage of deed je het op je eigen manier? En had je mensen die je hielpen? Reacties weer van harte welkom.
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Mooi geschreven weer Ben.
Een prachtige boodschap voor mensen die te maken hebben met dit soort rouw. Waar de ene deur dicht gaat gaan vaak meerdere andere deuren open. En vaak is het daar veel mooier omdat je zelf bepaalt waar je naar binnenloopt.
Ook ik heb een vergelijkbaar pad bewandeld, veranderingen, gestreden tegen beter weten in, daarna geaccepteerd en nagedacht waar ik gelukkig van werd, de stap genomen en gelukkiger dan ooit.
Als ik het zo hoor, heb jij ook de rite de passage doorlopen. Mooi verhaal, dankjewel.
😂 hoe is het eigenlijk met die tak Ben? Die uiteindelijk ook door mocht bloeien omdat jij er niet aan ging hangen.
Of zie je die nu ook niet meer na jouw afscheid?
Nou maar hopen dat die niet in de rouw schiet en gaat hangen.
Ik heb gehoord dat de tak zich heeft omgeschoold tot wandelende tak. Het gaat goed met hem.
😂 Dank voor de update!
Sterk verhaal, Ben. Daar kunnen mensen in ongeveer dezelfde situatie wat mee. Ik heb zelf in een soortgelijke rottijd gezeten. Andere redenen: mismanagement/goed de weg weten naar eigen vestzak én broekzak/ontslagen/maanden geen salaris en nog meer van die deprimerende ongein. Ons aangedaan door één man. Op een on-gelukzalige vrijdag was het zover: faillissement een feit, baan weg, auto inleveren en de nodige formulieren en gesprekken met het UWV. Op maandagochtend zat ik dus voor het eerst ‘verplicht’ koffie te drinken, thuis, met mijn vrouw. En dat allemaal anderhalf jaar voor mijn pensioen …. Maar, na drie kwartier gaat de telefoon: een ex-collega (enige tijd geleden ontslagen omdat hij de fraude wereldkundig had gemaakt) zegt doodleuk: Ik heb een bedrijf gevonden dat met ons door wil. Wij de klanten en goodwill, hij de apparatuur. Kun je morgen beginnen? Drie kwartier werkloos … langer moet het heel niet duren. Heel anders dan jouw verhaal, Ben, maar ook een heel nieuwe start. Heerlijk!!
Ha Ben. Mooi verhaal. Ik heb geen kans meer gehad om bij je afscheid te zijn maar het is soms ook waar. Rouw na 42 jaar, een stuk geschiedenis maar ook altijd een begin van iets. En zeg nou zelf, voor schrijven heb je niet zo heel veel nodig. Er komt wel weer wat betekenisvols naar je toe.
Wel grappig dat je een ‘rite de passage’ aan de psychologie koppelt. Van oudsher heeft het vooral ook een religieuze bedding (doop, communie, huwelijk, etc.).
Overigens is Terschelling geen slechte plek om te rouwen. De zee, de wind en de zon doen vaak iets heilzaams met je gedachten.
Ik moet zelf denken aan het irrationele gevoel van onbegrensde vrijheid die je kunt voelen als je jong bent en de wijde wereld in gaat (studeren). Samen met een licht gevoel van rouw over de vrijwaring van verantwoordelijkheden die je als kind nog hebt.
Ter aanvulling: mijn ‘rouwmoment’ speelt 12 jaar geleden, toen er vanwege rode cijfers mensen uit moesten. Het was het begin van Ben Tekstschrijver. Achteraf heeft me dat juist veel extra geluk gebracht.
Nu heb ik met dankbaar gevoel afscheid genomen van Tergooi. Geen sprake van rouw, of het zou moeten zijn dat ik besef een mooie tijd af te sluiten.
Ik zie het Ben. Jaartal verkeerd gelezen. Nu passen de stukjes mooi in elkaar. Fijn die dankbaarheid.
Hoi Ben, natuurlijk waren we kort door de bocht, als nuchtere Groninger en rasechte Amsterdammer vonden we dat je direct door moest pakken. We hebben je ahw op gang geholpen en kijk nu wat je allemaal hebt gepresteerd, baret (mijn pet) af.
En dan je afscheid, helemaal in stijl. Geniet nu van je nieuwe levensfase samen met Elly, kinderen en kleinkinderen.
Verstand op nul en op mijn eigen manier doorgaan.
Hoi Ben, rouw is een gek ding. Weet je nog, die fasen van Elisabeth Kübler-Ross? Later is ze daar op teruggekomen, ze komen niet zo netjes lineair en chronologisch voorbij. Het gaat chaotischer. Een pastor en publicist (Veltman, Veldman?) beschreef rouw als een circulair proces. In eerste instantie lopen al die fasen door elkaar heen en kunnen ze elkaar lukraak opvolgen. Het circulaire zit ‘m erin dat de reeks steeds terugkomt, naarmate de tijd verstrijkt maar dat de accenten anders komen te liggen en de pijn steeds minder wordt. De initiële boosheid en/of depressie maken meer en meer plaats voor berusting en aanvaarding.
Na deze ‘preek’ mijn eigen grootste rouw: geen kinderen kunnen krijgen. Wel zwanger raken maar na zeven maanden met een dood kindje in m’n buik. Meerdere keren. Pré-eclampsie. Na de laatste keer kreeg ik een longembolie die me bijna ’t leven kostte.
Mijn Jan, familie, collega’s en lieve vrienden en vriendinnen hielpen me door die eerste maanden/jaren heen. Later kreeg ik van een verpleegkundige te horen dat ik mezelf toch echt bij mekaar moest rapen en de bakens verzetten. Het kwam er cru uit. Maar naast boud was ze ook warm. In elk geval veroorzaakte ’t een schok waardoor ik weer op de rails kwam. Nog heel veel later (een jaar of vijf) kreeg ik allerlei psychosomatische klachten die in psychotherapie resulteerden. Pas toen kon ik me bevrijden van de last van inferioriteit en een laag zelfbeeld (ik kan niet eens kinderen krijgen, wat ben ik nou voor ’n mislukte vrouw)
Een manier om ermee om te gaan was allerlei studies volgen: dat kon ik tenminste. Niet al te dom en veel zitvlees. Zo ben ik ook theoloog geworden en later predikant en pastor in Tergooi. Het was compensatie maar ik ben toch blij dat ik het volgehouden heb want het was de mooiste baan ooit.
Het blijft een weemoedige plek, een zacht en mild gemis. Maar ik kan er meer dan mee leven, gelukkig! Na mijn emeritaat en afscheid van Tergooi doe ik nu als gastpredikant veel vieringen in mijn omgeving, ik ben vrijwilliger in een hospice en zit in een Meppelse groep die vroeger de ‘basisgemeente’ heette. Bestaat uit christenen, boeddhisten, agnosten en ‘ietsisten’. Ben bezig in huis en op ’t erf, samen met Jan en mijn grote vreugde is boxerboef Bram. Mijn lijf gaat hier en daar wat kraken en piepen maar dat hoort er bij! Kortom, een bevoorrecht mens!
En als mensen foto’s willen laten zien van hun kleinkinderen kom ik met Bram op de proppen….
Wat een persoonlijk verhaal, hier word ik stil van. Gelukkig heeft ‘compensatie’ je toch veel geluk gebracht (al blijft de kinderloosheid een ‘weemoedige plek en een zacht en mild gemis’). En gelukkig heb je ook Bram nog om als compensatiemechanisme in de strijd te werpen… 😉
Ik weet het nog goed Ben, je twijfel in 2010. En kijk nou eens wat je moed heeft opgeleverd: een bloeiend tekstschrijfbedrijf! Geniet van de rest van je leven!
Afke,
Ja dat weet ik ook nog goed. Ik was je ooit tegengekomen als fysiotherapeut in Tergooi. Jij vertelde toen dat je teksten schreef. Ik dacht: die kan me op weg helpen. Jij was een van de allereerste ‘collega’s’ die ik benaderde. Je speelde zelfs een paar opdrachten door.
Je gaf me precies dat zetje dat ik nodig had.
Nogmaals dank daarvoor.
Ik maakte (natuurlijk ook) tegenslagen in allerlei gradaties mee. Van onomkeerbaar onvermijdelijk verlies tot onnodige rampspoed. Zelden vroeg ik me af hoe daarmee om te gaan. Ik liet het over me heen komen en ging vaak nog wat harder werken. Ongevraagd advies negeerde ik bijna altijd en gevraagd advies hielp me meestal niet verder.
Jij trof het in 2010 met Jaap. Hij gaf jou volgens mij een puik advies. Zie deze tegenslag als een kans! Koester je talent en doe je best om het voordeel te zien. Kijk anders tegen situatie aan. Dit heet – geloof ik – cognitieve reframing. Spreekt mij meer aan dan rituelen.
Ik ben vooral blij dat ik je nog steeds mag blijven volgen, ook al ben je niet meer bij Tergooi. Hoop dat jullie hebben genoten van Terschelling, een moment van overpeinzing hoort daar zeker bij. Tot het volgende blog! Xx
Hoi Ben, dank voor je openhartige bericht. Het maakt bij mij ook weer vele herinneringen wakker. Ook ik heb mijn ‘rite de passage’ beleefd. Om het te vertellen moet ik me kwetsbaar opstellen, maar jouw verhaal stimuleert mij daarin. Ik heb 36 jaar in het onderwijs gewerkt, waarvan zeker 33 met groot plezier. Echter door ingrijpende veranderingen mijn vak betreffende, ik was leraar Duits, begon ik mijn plezier in het werk te verliezen. Uiteindelijk ontwikkelde zich dat tot ware tegenzin en kreeg ik last van chronische slapeloosheid. Het gevolg laat zich raden: burn-out. Ik vertoefde vervolgens 6 weken in een herstellingsoord, waar met man en macht aan mij gesleuteld werd. Daarna dacht ik de draad weer te kunnen oppakken. Terug naar school heb ik één dag les gegeven en het ging prima. Maar thuis gekomen stortte ik helemaal in. Enfin, om een lang verhaal kort te maken, na een lang proces werd ik definitief afgekeurd. Dat beschouwde ik aanvankelijk als een diepe vernedering. Ik stam uit een geslacht van 4 generaties onderwijs en al mijn voorvaderen hebben met gemak hun pensioen gehaald. Dat deed best pijn. Een psycholoog zei toen: ‘je zit in een put en ik kan je de ladder wijzen, maar je moet wel zelf klimmen’. Dat gaf me een enorme boost. Toen heb ik me voor 100% op het vrijwilligerswerk gestort. In museum Huis Doorn deed en doe ik alles wat bij me past en waar ik goed in ben. Ik heb 15 jaar bij de rondvaarten in Amersfoort gewerkt en zowel het varen als het vertellen over de oude binnenstad geeft eindeloos veel plezier. Zelfs heb ik nog jaren de buurtbus gereden, maar dat werd wel erg eentonig. Op mijn ergste dieptepunt hoopte ik ooit nog op 80% van de oude Hans terug te kunnen komen. Welnu, ik zit al jaren op 120%. Mijn zware val werd uiteindelijk een grote overwinning. Mijn dankbaarheid kent geen grenzen.
Wat een openhartig verhaal, en wat mooi om in de laatste zin het woord ‘dankbaarheid’ te zien staan. Eind goed, al goed.
Hoi Ben, mooi dat je dit met ons wilt delen. Ik ken dat gevoel van de tak maar al te goed.Ik ben ook jaren geleden ” aan de kant gezet”. Een zware depressie volgde, vooral door de manier waarop, het gevoel van zie je wel, je bent nog nooit goed genoeg geweest. Ik heb mezelf kunnen herpakken maar een aantal jaren geleden ging helaas mijn rugzak toch open en moest door een diep dal. Gelukkig had ik veel steun en goede hulpverlening en mag ik er nu zijn. Wat een ontzettend mooi kado, jouw collega’s en je Elly die je mede gebracht hebben waar je nu bent. Ben er weer helemaal, Ben de schrijver, Ben die veel mensen weer elke keer verrast met een mooi verhaal en nog veel mooie dingen maakt als tekstschrijver, ga zo door, dat probeer ik ook.
Misschien moeten we onze rugzakken maar gewoon aan die tak hangen. En zelf lichtvoetig ons levenspad vervolgen.
Op ons komende vriendenweekend nog maar eens doorpraten over “rites de passage”, in 1908 als term gemunt door socioloog-antropoloog Arnold van Gennep. Zijn boekje (vertaling, versie 1960) staat bij mij in de kast.
Initiatieriten, dopen, bruiloften en begrafenissen waren destijds de meest bekende voorbeelden. Het zijn juist deze liminale fasen, de overgang van de ene situatie naar de andere, inclusief het dralen op de drempel, die het leven zo interessant maken. Soms zijn de passages best spannend en soms zelfs gewelddadig (ontgroening). Ze geven dynamiek in ons bestaan.
Het fenomeen zit met diepe, diepe wortels vast in ons denken en onze psyche. Mijn kunstwerk in het UMCG van begin dit jaar ging erover en wat jij maakte bij mijn 70ste verjaardag ook. De musical Kain die we nu oefenen in de Eshof heeft er ook van alles mee te maken.
Mooie blog!
Ik ga vaker ‘dralen op de drempel’… 😉
Je maakt duidelijk dat de ‘rite de passage’ vooral een term is die uit de antropologie komt. Waarvan acte.
Mooi verhaal Ben en die laatste opmerking van het kwartiertje van je lunchmaatjes geeft een lezer weer een glimlach.
Bedankt voor het delen.
Nooit de stap helemaal durven maken. Wel bedrijfje opgericht, maar daar altijd slechts in de marge mee bezig geweest.
Ik kreeg laatste zetje voor m’n carrièreswitch op de kerstborrel van de school waar ik al bijna een jaar ziek thuis zat.
De ‘A’ is van Annie die zo leuk met de kleuters bezig is, de ‘B’ is van boeken die weer netjes gekaft zijn, De ‘C’ is van…
En zo maar door.
Dan denk je na 23 jaar trouwe dienst dat dan de ‘Z’ wel gereserveerd zou zijn voor de ‘Zieken’ waarvan we hopen dat ze weer snel bij ons aan zullen sluiten.
Maar nee…
Zesentwintig letters en daar hoorden wij zieken niet bij.
Ik wist genoeg na een bijeenkomst vol tenenkrommende schijnvrolijkheid: hier hoorde ik niet meer thuis. Ik stapte op mijn fiets en ben gaan solliciteren…
Nooit een dag spijt gehad dat ik het onderwijs achter me heb gelaten. Wel blij dat ik voor veel kinderen toch een belangrijke rol in hun leven heb mogen vervullen.
Mooi verhaal Ben en gelukkig heb je de juiste zetjes gehad. Prachtig dat je terugkijkend de stappen ook kunt definiëren waardoor andere ze mogelijk ook herkennen want ze zijn ook bij het verlies van een dierbare toepasbaar.
Ook dan moet je verder, alleen zal de tijd die tussen de stapjes, de adviezen ligt ruimer zijn.
Leuk Ben. Nooit gehoord van ‘rite de passage’, maar ik was mij wel bewust dat je niet zomaar kan schakelen van rouw naar actie zonder verwerking. Jaap en ik probeerden wel om druk op de ketel te zetten en te houden. En dat is wel gelukt zo te zien. Geniet van je deeltijdpensioen!
Ik herinner me dit als de dag van gisteren Ben! Maar wat hebben we, na de rouw, beiden een mooi vervolg aan onze carrière kunnen gegeven! Jij gaat nog een poosje door. Ik wens je ook in deze na-Tergooitijd veel werkplezier!