Op 19 januari 2023 bezoek ik een concert van de bijna 70-jarige Lucinda Williams in Paradiso. Met hooggespannen verwachtingen, want Lucinda ‘levert’ altijd. Weer wordt het een memorabele avond, maar dit keer niet alleen vanwege de muziek.
Geen mens kan zo smachtend zingen als Lucinda Williams. Bijvoorbeeld in Right In Time van haar doorbraakplaat Car Wheels On Gravel Road: ze denkt aan haar verdwenen liefde, doet de televisie uit, oorringen uit, alles uit, gaat liggen, staart naar het plafond, wordt week van binnen en kreunt ‘oh baby’. Ze zegt niet dat ze masturbeert, maar haar kreunende zang laat weinig aan de verbeelding over.
Ze is een paar jaar ouder dan ik. Geëngageerd. Een vrouw van de wereld ook. Met haar strakke legging met tijgerprint en loshangende haren straalde ze steevast iets geils uit. Met dit beeld op mijn netvlies kijk ik naar het nog lege podium in Paradiso. De Amsterdamse poptempel is stijf uitverkocht.
Als ze opkomt, schrik ik. Haar tourmanager begeleidt haar aan de arm naar de microfoon. Haar linkerbeen sleept, haar linkerhand is naar binnen gedraaid, haar vingers gebogen. Een snelle check op internet vertelt me dat ze in november 2020 een beroerte heeft gehad. Wist ik niet. Van de wulpse Lucinda is niets meer over, hier staat een kwetsbaar omaatje met een handicap.
Mijn eerste gedachte is: wat gaat dit worden? Na de eerste tonen is die twijfel weg. Het gitaarspelen laat ze aan haar bandleden over, maar haar stem is ongebroken. Ze vertelt dat de ‘Big Black Train’ – een nummer van haar rauwe blues-cd Good Souls, Better Angels uit 2020 – beschouwd moet worden als een metafoor voor depressies die langs kunnen komen. I don’t wanna get on board, zingt ze met overtuiging.
Het hele optreden zoekt ze steun aan een hoge tafel naast haar. Daar staat een flesje. Met haar gezonde rechterhand draait ze de dop van het flesje los, met dezelfde hand zet ze het flesje aan haar mond. Traag. Wiebelig. Het flesje valt op de grond. Een bandlid snelt toe, zet het flesje weer op de tafel.
Het publiek draagt haar gaandeweg steeds meer op handen. Ze sluit af met Rockin In The Free World van Neil Young. Begeleid door haar manager schuift ze naar de linkerhoek van het podium. Even lijkt ze met haar slepende been over een snoer te struikelen. Maar dan staat ze, op eigen benen, zonder steun. Met haar goede rechterarm slaat ze de maat – een hele toer om in balans te blijven. Het publiek valt haar zingend bij dat rock ’n roll niet zonder een vrije wereld kan. En andersom.
Lucinda Williams behoort met Bob Dylan, Van Morrison en Mick Jagger tot de muzikanten die als pensionado niet in een luie stoel zijn gaan zitten.
Als de drummer de laatste klap geeft en het publiek in een ovationeel applaus losbarst, probeert ze in de hoek van het podium met beide handen een hartje te maken. Het lukt niet. Ze schudt verontschuldigend het hoofd.
Lucinda Williams behoort met Bob Dylan, Van Morrison en Mick Jagger tot de muzikanten die als pensionado niet in een luie stoel zijn gaan zitten. Ze zijn kunstenaars met een missie: ze blijven spelen. Maar Lucinda gaat een stap verder. Zij doet wat ook Sam Baker deed. Zij brengt een ode aan het medisch adagium: focus op wat je nog wél kan, niet op wat je níet meer kan.
Zou ik dat kunnen? Zou ik met mijn rechterhand een blog blijven tikken als mijn linkerhand verlamd zou raken? Lady Lucinda geeft het goede voorbeeld. Ik noem het levenskunst. Zelden heb ik kwetsbaarheid en kracht zo in één mens verenigd gezien.
Ben Tekstschrijver
Heb jij inspirerende voorbeelden van mensen die na forse tegenslag niet bij de pakken neer zijn gaan zitten? Die blijven doen waar ze goed in zijn? Of ben je zelf misschien zo’n voorbeeld? Reageer hieronder.
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Prachtig verhaal Ben!
Prachtig geschreven Ben.
Wat een mooie blog.
Prachtig geschreven en wat een bijzondere vrouw.
Mooi Ben. Ik hoorde al van vrienden dat het een memorabel concert was. Ik heb Lucinda twintig jaar geleden voor het eerst gezien in Paradiso en dat was toen en een aantal keren later inderdaad magisch. Later afgehaakt vanwege voorspelbaarheid en eerlijk gezegd raakte ik niet meer betoverd door haar stem die steeds meer ging knauwen en de muziek die schematischer werd. En nu was ik toch wel weer benieuwd. Maar niet gegaan.
Ik heb een zwak voor artiesten die doorgaan. Ooit een mooi concert gezien van Mavis Staples, toen ook al ergens in de zeventig. Ze kon het niet helemaal volhouden. De begeleidingsband heeft toen een kwartiertje vol gespeeld zodat ze op adem kon komen. Na die pauze werden we getrakteerd op een zinderende versie van ‘I’ll take you there’ vol verhalen over de burgerrechtenbeweging in de jaren zestig. Net zo magisch.
Als het niet kan zoals het moet, moet het zoals het kan, soms net zo goed.
Een ander voorbeeld is James Brown. Die trad nog op, maar liet zijn band het meeste werk doen. Ik geloof dat hij aan het eind van de rit maar een half uurtje zelf daadwerkelijk op het podium stond. Maar ja, we hebben niet allemaal op die leeftijd de conditie van Mick Jagger…
Wauw! Jullie weten me beiden te raken.
Geweldig als artiesten ondanks leeftijd, kleine handicaps en gebreken hun publiek nog zo kunnen raken. Dan dwarrelen al die ‘buitenkantjes’ een voor een omlaag naar de bühne waar ze betekenisloos en onzichtbaar blijven liggen; wat overblijft is de essentie: de spirit en de muziek.
Zo heel anders dan de (ook hier genoemde) Van Morrison. Zijn Royal Park-concert van vorig jaar had wel de muziek, maar de spirit was kennelijk in het bagagedepot van Belfast achtergebleven. De man heeft letterlijk twee woorden tegen het publiek gezegd: Na een paar nummers zei hij: ‘Good evening’ en vervolgde het repertoire. Na de afgesproken contracttijd liep hij zonder iets te zeggen het podium af en verdween zonder zich om te draaien door een paleisdeur naar binnen. Het was dat de entourage op Soestdijk en de muzikale toegiften van zijn band geweldig waren, anders had ik me een hoop geld kunnen besparen door thuis te blijven en daar een cd op te zetten.
Sommige hebben het nog steeds, sommigen verliezen het sneller dan je hoopte … Tja.
Fijn concertverslag Ben! Over je slotvraag valt veel te zeggen, maar ik beperk me even tot rockartiesten. Mezelf laat ik om voor de hand liggende redenen even buiten beschouwing.
Bij Lucinda Williams is sprake van een zichtbare handicap als resultaat van wat jij in de blog forse tegenslag noemt. Daar zijn natuurlijk nog veel meer voorbeelden van. Denk aan Stevie Wonder, Ian Dury, Bill Haley, Captain Beefheart, Curtis Mayfield, enzovoort, enzovoort. De rij is eindeloos en ze bleven ook met handicap(s) fraaie muziek maken. Onafzienbaar is ook de rij artiesten die aan psychische aandoeningen lijdt. Vaak veel minder zichtbaar. Bijvoorbeeld David Byrne die asperger heeft. Frank Sinatra had een obsessie voor hygiëne en netheid. Dit leidde tot 12 keer per dag douchen en dwangmatig zijn handen wassen. Bleef met deze imperfectie toch zijn hele leven leuk doorzingen.
En dan hebben we nog tegenslag in de vorm van relatiebreuken, wat vaak mooie doorleefde muziek voortbrengt. Ook te veel om op te noemen, maar denk aan Rumours van Fleetwood Mac en 21 van Adele.
Op tegeltjes staat dat tegenslagen bij het leven horen. Dat klopt, we takelen allemaal af en de wil en drang om hiermee om te gaan is alom aanwezig.
Ik zou daar nog de volgende nuance in aan willen brengen: mensen zoals Stevie Wonder die vanaf de geboorte iets hebben en daar een modus voor vinden en mensen die gaandeweg iets overkomt en zich noodgedwongen moeten aanpassen.
Stevie Wonder heeft misschien zijn gehoor (muziek) wel extra ontwikkeld omdat hij blind was. Lucinda speelde gitaar, maar krijgt op oudere leeftijd een beroerte waardoor ze zich moet aanpassen. Niemand had vreemd opgekeken als ze had gezegd: het is goed zo. Maar: ze omringt zich met behulpzame bandleden en roadies en past zich aan. Maar gaat wel door. Heel inspirerend, vind ik.
Prachtig van zo’n vrouw en evengoed doorgaan, mooi verhaal Ben.
Goh Ben, wat een indrukwekkend verhaal! Ik ben dan weliswaar een heel stuk ouder dan jij en heb daarom(??) weinig ervaring met Lucinda. Maar als ‘verwende ouderling’ met een nieuwe knie en schouder, die nog gewoon in onze gezondheidszorg werkt, besef ik wat een groot geluk ik toch heb om niet zo hard te hoeven werken om te kunnen overleven! Wat een voorbeeld is Lucinda voor mij! Wanneer ik het waag om ontevreden te zijn als mij ook eens een teleurstelling overkomt!
Was erbij. Ben, je hebt de bijzondere “beleving” van deze avond warm en goed verwoord! Diepe buiging voor Lucinda en ook voor jou.
Maarten Peters die na het overlijden van zijn geliefde echtgenote Margriet Eshuijs absoluut niet bij de pakken is gaan neerzitten, maar zich inzet voor veel goede doelen die hij altijd al voor ogen had met Margriet.
Je brengt mensen tot leven waar ik nog nooit van gehoord had op een wijze die mij doet uitkijken naar haar muziek.
Hoewel ik bij de vaste ontvangers van je blog sta “ingeschreven”, lees ik ze niet altijd. Maar nu zag ik het woord Lucinda en dacht meteen “het zal toch niet Lucinda Williams zijn?”
En jawel, dat bleek wel degelijk het geval.
Het geval wil ook dat ik toevallig vorige week haar album Lucinda Williams (1988) heb aangeschaft, in een jubileumeditie met een live-album erbij (De Effenaar, 1989).
Eigenlijk ben ik helemaal niet zo’n liefhebber van country, folk en Americana, maar die stem van Lucinda is er een uit duizenden, en de nummers op die plaat van 1988 zijn prachtig. Misschien doet het me wat omdat er een lekker vleugje rock bij zit en in het boekje bij het album las ik dat het juist die rock was die haar doorbraak zo lang uitstelde (ze begon al in 1980 met muziek maken). Alle platenmaatschappijen vonden het te veel rock voor country (of folk) en te weinig country (of folk) voor rock! Het was een Brits label (Rough Trade) dat in hele andere muziek deed, dat haar doorbraak mogelijk maakte omdat een toevallige (Britse) fan in San Francisco rondliep! Tja, grote(re) platenmaatschappijen willen het altijd zo veilig doen…
Geffen vroeg ooit aan Neil Young of hij alsjeblieft weer eens een Neil Young-plaat wilde maken!
Maar dit zal je allemaal wel bekend zijn…
Mooi eerbetoon aan een dappere vrouw!
Oei, ik kreeg kippenvel van je blog, zo bijzonder opgemerkt, ik was er niet, maar ik stond er toch bij.
Het lijkt erop dat jij bij het lezen dezelfde emotie voelde als ik in de zaal. Fijn te horen.
Het platform De Aanlegplaats, dat zich afficheert als de ’thuishaven voor blogs vol literair talent’ publiceert elke week een Vangst van de Week. Daarin halen ze drie blogs naar voren die in hun ogen opvallen. Dit blog is ook ‘gevangen’. Ben Vereerd.
Vangst van de Week #106:
https://aanlegplaats.blog/2023/02/28/het-leven-gaat-heen-en-weer-vangst-106/
Geweldig zoals deze vrouw boven zichzelf uitstijgt!
Heel wisselend, het optreden van oude rocksterren, als ze tenminste oud mochten worden. Vaak gooien alcohol en drugs roet in het eten.
Mijn favoriet zangeres destijds was Janis Joplin. Helaas is zij – vanwege haar ruige levensstijl – veel te jong overleden. Ik was er destijds kapot van en hoor nog altijd haar rauwe, hese stem, die al de sporen van die levensstijl droeg.
Een aantal van mijn vriendinnen vernoemde hun dochter naar haar.
Maar Lucinda heeft het volgehouden en gaat door, ondanks haar ziekte.
Ooit hoorde ik iemand zeggen: je hebt optimisten in het concentratiekamp en pessimisten aan de Costa del Sol.
Met andere woorden je levensinstelling bepaalt voor een (groot) deel hoe je moeilijkheden en problemen het hoofd biedt.
Vaak weet je van jezelf niet hoe je je zult ontpoppen. Sterk of zwak als je oog in oog staat met malheur en noodlot. Er zijn natuurlijk gradaties…
Uit persoonlijke ervaring weet ik dat je groot verdriet te boven kunt komen, maar alleen als je op enig moment je demonen onvervaard tegemoet kunt treden. Het kan even duren voordat dat kwartje valt, jaren zelfs. Als je altijd dacht dat wilskracht je er wel doorheen zou slepen kom je van een koude kermis thuis. Meestal geeft je lijf aan dat je de bodem bereikt hebt. Toen ik destijds mindfulnesstrainingen gaf in Tergooi, aan medewerkers, ontmoette ik veel mensen die er allang helemaal doorheen zaten en stijf stonden van de stress en de angst. Daarbij stilstaan is pijnlijk maar nodig en je hebt een wereld te winnen!
Je lijf is wijs, luister daar naar kan ik alleen maar zeggen.
Tja, Janis Joplin behoort tot de Club van 27. Geen fijn cluppie. Allemaal rocksterren die niet opgewassen waren tegen het sterrendom en op hun 27ste het loodje legden. Bijvoorbeeld: Jimi Hendrix, Brian Jones, Jim Morrison en recenter Kurt Cobain en Amy Winehouse.
Je mag dan fan zijn geweest van Janis Joplin, je hebt haar ruige levensstijl niet overgenomen. Gelukkig maar, je bent de 27 inmiddels ruimschoots gepasseerd. Wie het laatst lacht…