‘Fans van Metallica hebben ooit het matje uitgevonden: een kortgeknipt kapsel, maar lang in de nek. De hardrockers bedachten dat omdat ze er voor hun werk netjes uit moesten zien. Zo ben je keurig van voren en hardrock van achter.’
Journaliste en schrijfster Hester Carvalho schreef deze zinnen in haar boek Popmuziek. Voor kinderen vanaf 9 jaar. Een aparte tak van sport, want hoe leg je aan Jip en Janneke uit welke invloed Muddy Waters en Chuck Berry op de Rolling Stones hebben gehad? Hoe vertel je een fan van K3 waarom Madonna een pop-icoon is zonder dat ze geweldig kan zingen?
Carvalho weet hoe dat moet. In het NRC had ze op de kinderpagina wekelijks de rubriek ‘Hesters Popcorner’ over popmuziek. Pop is haar passie; in haar studententijd werkte ze bij een platenzaak waar ze werd uitbetaald in lp’s.
Ze schrijft kinderlijk eenvoudig zonder dat het kinderachtig wordt. Over Bob Marley bijvoorbeeld: ‘Hij was tegen de regering die niets voor arme mensen deed. In zijn liedjes moedigde hij mensen aan in opstand te komen. Hij overleed in 1981 aan kanker. Inmiddels was hij rijk geworden door alle platen die hij had verkocht in Jamaica, Amerika en Europa. Marley gaf veel van zijn geld aan mensen die het nodig hadden. Hij kocht wel een mooie auto voor zichzelf: een BMW. Als mensen vroegen waarom hij in een BMW reed, zei hij: ‘Omdat het een afkorting is van Bob Marley & the Wailers.’
De tekst is begrijpelijk voor kinderen én prettig leesbaar voor volwassenen. Een beetje zoals volwassenen soms liever naar het jeugdjournaal kijken dan naar het gewone journaal.
Hij moest een paar keer voor de rechter komen omdat allerlei mensen dachten dat hij een kinderlokker was, in plaats van een kindervriend.
Carvalho beschrijft ook het effect dat de roem heeft op Michael Jackson. ‘Michael Jackson werd een beetje kinderlijk. Hij woonde op een groot landgoed in Amerika, met een eigen dierentuin en pretpark. Daar nodigde hij veel jonge kinderen uit met wie hij in de draaimolen ging zitten en Peter Pan speelde. Behalve dat dit wel een beetje kinderachtig was voor een man van tegen de vijftig, kreeg Michael er ook problemen mee. Hij moest een paar keer voor de rechter komen omdat allerlei mensen dachten dat hij een kinderlokker was, in plaats van een kindervriend.’
De tragiek van Michael Jackson verwoord voor kinderen vanaf 9 jaar. En voor mij. Want de popster zelf mag dan ‘een beetje kinderachtig’ zijn, de taal van Hester Carvalho is dat allerminst.
Ben Tekstschrijver
1 februari 2013
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Dank voor je mooie blog. Zo herkenbaar, helemaal nu ik volop in de kleinkinderen zit die om de drommel niet terugschrikken voor vragen over onderwerpen als leven en dood. Toen mijn eigen jongens nog klein waren deinsde ik er al nooit voor terug, voor het proberen in normale taal met ze te praten. Over van alles. Dan moet je jezelf dwingen terug naar de kern van de dingen te gaan. Zelf heel goed weten wat je bedoelt, het zelf goed snappen. Bij vragen over de dood is dat natuurlijk moeilijk, dan laat ik merken dat ik het ook allemaal niet weet. En we bedenken fantastische mogelijkheden: ‘Misschien is opa van de schaapjes nu wel een ster geworden, kijk die daar, die schittert zo mooi!’
Daarbij vermijd ik Jip-en-Janneketaal (o help, doe ik het goed met de spaties?). Dat woord wordt geassocieerd met kinderachtigheid. Maar Annie M.G. was natuurlijk absoluut niet kinderachtig, en schreef ook nooit zo.
Zeker het artikel in de Volkskrant niet gelezen waarin door een wetenschappelijk onderzoek wordt aangehaald dat popmuziek (niet alle, wel de meeste) voor jonge (basisschool)leerlingen funest kan zijn.
Het is bewezen dat kinderen die te vaak naar popmuziek luisteren, vooral rock en luid opgezette muziek (!), ook achtergrondgedreun, eerder een leerachterstand oplopen dan kinderen die dat niet hebben.
Kinderen die worden opgevoed met regelmatig wat ‘klassieke’ muziek om zich heen, hebben een beduidend grotere kans op goede leerresultaten. Heeft vooral te maken met concentratie en scherpzinnigheid.
Kortom: helemáál niet uitleggen aan kinderen wat popmuziek is! Zo, lekker puh.
Ik werk al even met basisscholen en doe dit werk: klassieke muziek en vooral opera (!) tonen en laten horen aan kinderen uit de hoogste groep. Ouders gaan reageren en willen dat ik dat ook voor hun ga doen bijvoorbeeld op speciale ouderavonden. Ze gaan opeens werkelijk geloven dat hun kind van voortdurend stampende klanken nerveuzer wordt en adhd-achtig gedrag krijgt. …..ik geloof er heilig in dat dat zo is! Concentratieverlies is het grote probleem bij heel veel kinderen, opvallende uitkomst van genoemd onderzoek. Eind van deze maand doe ik het bij ‘t Blokhuus.
Dit was zomaar even een serieuze reactie op een hele leuke column, want ik lees het graag!
Mooi blog wederom. Eenvoud tot een kunst verheffen, zodat het ook voor de kleinsten onder ons begrijpelijk wordt. In de eenvoud toont zich de meester. Of was het de beperking?
Dat van de BMW en Bob Marley wist ik ook niet. Weer wat geleerd van BZA. Ben Zonder Auto. Ben blij dat mijn schaatsvriend het ongeluk van afgelopen week heeft overleefd en zijn blog blijft schrijven.
Zegt de term ‘minimalisme’ je iets?
@Ron: Bij minimalisme probeer je iets tot in zijn eenvoudigste vorm te herleiden. Tot de essentie. Dat moet je doen als je vrij ingewikkelde materie voor kinderen opschrijft. Niet alleen in eenvoudige bewoordingen, maar ook in beelden die herkenbaar zijn voor de jonge doelgroep. Zoals die zanger van Van Halen die alleen blauwe M&M’s wil hebben. Binnen de tekstschrijverij een kunst apart. Hester Carvalho beheerst die kunst.
Veel dank voor je leuke en enthousiaste blog! Dat was fijn om te lezen.
Schrijven voor kinderen is bijzonder leuk, ik doe het niet meer voor de kinderpagina maar probeer me soms in m’n gewone stukken (voor nrc) te bedenken hoe ik iets aan een kind zou uitleggen.
Helpt meteen!
Helemaal leuk zo’n column.
En dan te bedenken dat de blauwe M&M’s ook nog een functie hadden! De band Van Halen had dat namelijk in het contract laten zetten waar ook alle andere bepalingen in stonden die geregeld moesten worden. Als dan de schaal met blauwe M&M’s op de kamer stond, wisten ze dat ze niet te veel hoefden te checken omdat men het contract goed gelezen had. Een mooie controle dus.
(Dit is niet algemeen bekend! De meeste mensen dachten, en denken nog steeds, dat ze gewoon erg excentriek waren).
Weer een bijdrage die een brede glimlach ontlokt.
Ik weet niet precies waar ik het volgende verhaal heb gehoord, maar voor mij bewijst het dat je in de communicatie met heel jonge kinderen heel concreet moet blijven. Hoewel ik me ook heel goed kan voorstellen hoe het die ouders is vergaan en dat je in die valkuil trapt.
Het gaat om een jong gezin, ouders met één zoontje. Vraag me niet hoe oud dat knulletje is, ik denk erg jong.
Het zoontje is jarig, hij krijgt een paar kadootjes en als alles uitgepakt is overhandigen ze hem een envelop met daarin een kaart. De kaart stelt een mooie blauwe lucht voor waarin vogels vliegen. Ze maken een prachtige glijvlucht, hun vleugels wijd uitgespreid. ‘Kijk’, zegt papa, ‘omdat jij jarig bent gaan we met vakantie, we vliegen naar Mallorca over een week, naar een hotel met een zwembad en een speeltuin en allerlei andere leuke dingen. Hoe vind je dat?’
Zoonlief vindt het prachtig al lijkt het hem allemaal te overrompelen. Naarmate de week verstrijkt en de reis dichterbij komt merken de ouders op dat hun zoontje steeds stiller wordt, bedrukter. Op de avond voor het vertrek barst hij zelfs in tranen uit. ‘Wat is er toch aan de hand met je?’, vraagt mama. ‘Morgen vliegen we naar Mallorca, dan gaan we heerlijk vakantie vieren en jij zit te huilen.’
Dat ontlokt een nieuwe tranenstroom. ‘Maar wat ís er dan toch?’, roept mama uit, ‘ik begrijp het niet, wil je dan niet met ons mee?’ Waarop het zoontje met een bibberend stemmetje uitsnikt: ‘Maar mamma, ik kán toch helemaal niet vliegen?!!’