In 1993 overleed mijn vader. Willem de Graaf werd 67 jaar, 8 maanden en 3 dagen oud. Op 29 oktober ben ik ouder dan mijn vader geworden is. Nu denk ik: wat was hij nog jong.
We vierden de verjaardag van Elly. Toen kwam het telefoontje: je moet nu komen, het is niet goed met je vader. ‘Niet goed’ bleek een eufemisme voor ‘overleden’. Hij lag op de bank zoals hij elke zondagmiddag op de bank lag. De Kerkbode en zijn bril op de salontafel. Even een tukje. Hij werd nooit meer wakker.
Hij leed aan astmatische bronchitis, zo erg dat zijn hart er ziek van werd (cardiomyopathie). Hij was boer, liep in stofhokken, vierde verjaardagen in ruimtes die blauw zagen van de rook en kon nooit ‘uitzieken’. Ook als hij griep had, moesten de koeien gemolken.
Ooit kwam ik rond 04:00 uur thuis van een stapavond. Mijn hoofd stond al in de slaapstand toen ik in een donkere hoek van de kamer benauwd gepiep hoorde. Daar zat mijn vader met zijn handen onder zijn kin naar lucht te happen. Een paar uur later moest hij de melkmachine weer onder de koeien hangen. Met terugwerkende kracht denk ik: heb ik wel genoeg in de gaten gehad hoe hij gebukt ging onder zijn longziekte?
Mijn vader was een rechtschapen en principiële man. Jarenlang was hij penningmeester in de kerk. Tijdens de ‘eredienst’ zat hij in een zwart pak met krijtstreep in een speciale bank voor leden van de kerkvoogdij.
Hij volgde trouw de kerkwetten. De tv werd principieel geweerd. Dat botste. Ik ontdekte popmuziek, wilde lang haar, zocht naar manieren om Ajax en Ard en Keesie te kijken op zondag.
Mijn vader was principieel, maar ook zachtmoedig. Hij vermeed conflicten. Dat stelde hem soms voor onmogelijke keuzes. Ooit nam ik als student fysiotherapie in Utrecht drie maanden een kamer over van een vriend van mij. Toen ik terugkwam op de boerderij nam ik een klein zwartwit tv-toestelletje mee. Wat moest hij doen? Principes volgen en mij het huis uit bonjouren of kiezen voor de relatie met zijn zoon? Hij koos een tussenweg: hij weigerde vanaf dat moment mijn kamer te betreden en ging via de vlizotrap op de deel naar zijn eigen slaapkamer.
Ik maakte het hem ook moeilijk met mijn partnerkeuze: Elly was katholiek. En twee geloven op een kussen? Tja, daar sliep de duivel tussen. We zochten een kerk waar we ons thuis voelden. Dat werd uiteindelijk De Eshof in Hoevelaken, een kerk die een homorelatie inzegende, waar vrouwen op de kansel stonden. Mijn vader liet zich ontvallen: ‘Dat is gien kark.’
Toen hij op de boerderij opgebaard lag, zei de toen 2-jarige Guido: ‘Nu mag opa wel weer wakker worden.’ Dat deed opa niet.
Een cruciaal moment volgde toen Guido gedoopt werd. Hij heet voluit Guido Willem, vernoemd naar mijn vader, zijn opa. Wij vroegen daarom mijn vader zijn kleinzoon binnen te dragen. Dat plaatste hem voor een enorm dilemma: kon hij over zijn principiële schaduw heenstappen en meedoen aan de liturgie in een kerk die in zijn ogen ‘gien kark’ was. Tot vijf minuten voor de dienst wisten we niet of hij zou komen. Maar: hij was er. Door er te zijn, liet hij zien zich verzoend te hebben met mijn kerkkeuze, hoe moeilijk hij dat ook vond. Daarna heeft hij Guido nog talloze malen op schoot gehad. Een lievere opa was niet denkbaar. Toen hij op de boerderij opgebaard lag, zei de toen 2-jarige Guido: ‘Nu mag opa wel weer wakker worden.’
Dat deed opa niet.
Ik merk nu hoeveel genietmomenten het opa-zijn oplevert. In die zin hoop ik dat ik de genen van mijn moeder heb. Die werd 94. Dan kan ik nog lang van mijn kleinkinderen genieten. Iets wat mijn vader maar kort heeft mogen doen.
Ben Tekstschrijver
Herken jij jezelf in dit reflectiemoment? Wil je op een andere manier reageren op dit verhaal? Reacties weer van hart welkom.
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Prachtige woorden weer Ben! Dank je wel!
Wat een mooi, liefdevol en vooral heel persoonlijk verhaal Ben. Lijkt me best lastig om te delen. De foto is prachtig – zeker met dit verhaal erbij.
Eerlijk schrijven over je vader of moeder is niet eenvoudig. Jij verstaat de kunst Ben! Mooie blog. Er is ongetwijfeld meer, en ik hoop dus dat er nog vele bijkomen (die ook gepubliceerd worden in navelknagertje-2). Natuurlijk ook gefeliciteerd met je verjaardag!
Wouter,
Dankjewel. Wel een kleine correctie: mijn vader werd ’67 jaar, 8 maanden en 3 dagen oud.’ Ik was jarig in februari. Daar 8 maanden en 3 dagen bij opgeteld, is 29 oktober. Nu ben ik echt ouder dan mijn vader geworden is. Dat is de aanleiding voor dit verhaal.
Prachtig verhaal weer Ben! ik zie hem voor me, door jouw beschrijving. Heel herkenbaar ook, die generatie.
Mooi verhaal weer, Ben. Mijn vader is maar 64 geworden, mijn oudste broer maar 63. Nu ik zelf al zo’n tien jaar langer leef dan zij ooit deden, worden je eigen jaren steeds waardevoller. Goed om dat zo af en toe eens te beseffen. En gewoon eens hardop tegen de mensen om je heen zeggen dat je het goed hebt met elkaar. Het kan nu nog.
🙏
Uit het leven gegrepen en een mooie beschrijving van hoe het er in vroeger tijden aan toe ging. Je vader is best jong overleden en het is mooi om hem te memoreren met deze herinneringen. Jammer dat hij zo kort opa kon zijn. Ik wens jou nog veel genietmomenten als opa!
Heeeey Ben,
Wat een geweldig blog weer.
Vele mooie herinneringen die mij als buurmeisje van toen ook hier weer mee naar boven komen. Dat kleine tv’tje kan ik mij nog herinneren. Maar ook die benauwdheid van je vader. Ik weet nog goed dat dat soms best indruk op mij maakte en dat ik mij als klein meisje dan afvroeg hoe dat nu kwam, dat hij zo ging ‘piepen’.
En doorgaan dat deed hij inderdaad altijd. Ook voor ons deed hij dat, helpen bij het hooien, hoe benauwd hij dan soms ook was, hij stond er altijd. De eerste jaren met zijn paard en zweler, later gelukkig met zijn tractor. Mooie en fijne tijden toen, die hooibouw.
Fijn dat hij toch bij de doop aanwezig was, maar wat een spanning zal dat geweest zijn voor jullie.
Bedankt weer voor je blog.
Wat een mooi geschreven verhaal. En wat een lieve vader. Zo dapper om toch voor zijn zoon te kiezen. Ook fijn dat hij nu je aandacht krijgt. Dat heeft hij zeker ook verdiend.
Karin,
Ja, nu – meer dan 30 jaar later – besef ik dat ik hem voor enorme keuzes stelde. En dat hij het daar moeilijk mee gehad moet hebben.
Mooi Ben
Zo’n principiële vader zorgt voor een mooi verhaal. Van huis uit ben ik katholiek. Mijn vader had zeker wel principes, al kon je die op de vingers van een hand tellen, maar niet als het geloofszaken betrof. “De eerste die terugkomt uit de hemel moet ik nog tegenkomen.” Als je zo denkt zijn kerkwetten wel het laatste waar je je druk om maakt en dat deed hij dus ook niet.
Jouw vader was principieel anders dan mijn vader. Ik denk ook niet dat mijn vader – zoals die van jou wel deed – me ooit op zondag mee zou nemen naar Vitesse…😉
Gisteren ‘Navelknagertjes’ uitgelezen. Je waarschuwde me voor het ‘zwarte gat’ van 24 uur. Het werden er 25. Je blog van vandaag is het wachten meer dan waard gebleken. Prachtig geschreven. Kijk uit naar de volgende. (dat worden nog veel meer uren dus).
Een speciale blog voor jou maar ook voor mij. Ik heb deze met mijn vaders pet op gelezen. Vandaag is zijn sterfdag (2005). Perfecte ’timing’ !!!
Dank!
Bijzonder hoe dit samenkomt… 🙏
Mooi Ben, die doopdienst is er één met een gouden randje!
24 karaats…
Heel mooi verhaal, mijn vader is maar 66 geworden en hielp bij de boer en bij natuurmonumenten, sloten maaien enz. Het zware werk en rookte zijn hele leven en mijn moeder is 94 en is er nog.
Dus zo vergelijkbaar.
Ook mijn vader (boer) was streng gelovig en is vrij jong overleden (73). De dilemma’s zijn voor mij heel herkenbaar. Op de slaapkamer van mijn ouders hing de spreuk “niet klagen maar dragen en bidden om kracht”. Zo was mijn vader ook.
Je hebt het prachtig verwoord, Ben.
Heel herkenbaar Ben. Mijn vader overleed toen hij 63 was dus dat kwam wel voorbij toen ik die leeftijd haalde. Tegelijk heb ik altijd gezegd dat hij voor twee heeft geleefd dus eigenlijk 126 is geworden. Kortom, het gaat niet om de kwantiteit maar om de kwaliteit.
Eens, het gaat om kwaliteit, maar ik zoek het toch ook in ‘duurzaamheid’, kortom ik wil het graag nog effe volhouden. Een leeftijd van 126 is een mooie richtdatum. Je moet je doelen niet te benauwd stellen tenslotte…😊
Wat lief geschreven Ben 😘
🙏
Prachtig. Meer woorden doen daar alleen maar aan af…
Beste Ben, leuk om naast de vele berichten over je moeder nu eveneens kennis te maken met je vader. Je bent weer erg openhartig en zo ken ik je ook. Daarom is ook het lezen van het Navelknagertje een waar genoegen. Als altijd triggert het ook mij dan weer tot openhartigheid.
Mijn vader was directeur van een Muloschool in een dorp aan de Lek in de Krimpenerwaard. Hij kon heel afstandelijk en autoritair zijn, maar gelukkig wist mijn moeder dat ruimschoots te compenseren. Haar grote hobby waren haar vijf jongetjes, waarvan ik de middelste was. Het ontbrak ons niet aan moederlijke liefde en zelfs het begrip verwennen is hier zeker niet misplaatst. Mijn vader zagen we door de week alleen aan de maaltijden. Hij rekende zich tot de zogenaamde mannenbroeders en kwam dus uit de stal van Abraham Kuyper en Hendrik Colijn. ’s Avonds zat hij op zijn studeerkamer of had een vergadering van de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk, de ARP-kiesvereniging, de mannenvereniging of het schoolbestuur en gaf ook nog les op een avondschool.
Maar in de vakanties kwamen we ineens een andere vader tegen. Dan nam hij ons mee op lange fiets- of wandeltochten, trakteerde op ijsjes en zwom met ons in de rivier. Een groter contrast is nauwelijks denkbaar. Hij werd 92 en zijn kop bleef helder. Ik kreeg steeds meer waardering voor hem, maar een echte kameraad is hij helaas nooit geworden. Dat strookte niet met zijn karakter en de tijdgeest. En nou maar hopen, dat mijn kinderen me niet in dezelfde categorie indelen. Soms vrees ik toch, dat de appel niet zo heel ver van de boom gevallen is.
Dank Hans, voor deze persoonlijke herinnering aan jouw vader. Wat je slotconclusie betreft: tja, misschien een extra vakantie met je kinderen organiseren?
Heel mooi en ontroerend geschreven.
Prachtige foto.
🙏
Ontroerend mooi verhaal Ben.
En dat uit de mond van een atheïst 😇
Ook mijn vader is jong gestorven, Ben. Iets in de zestig. Altijd gerookt als een schoorsteen, tja…
Hem heb ik dus al geruime tijd overleefd. Volgend jaar (als ik de 75 mag halen) ‘streef’ ik mijn moeder voorbij.
Mijn ouders waren van huis uit r.k. (moeder) en chr. gereformeerd (vader). Bij mijn opa en oma van moederszijde kwam meneer pastoor erop aandringen dat Lidy het zou uitmaken. Idem dito bij de ouders van vaderszijde, alwaar de dominee en de ouderling hun opwachting maakten. Mijn ouders gooiden de kont tegen de krib, trouwden welgemoed maar waren helemaal klaar met welke kerk dan ook.
Mijn schoonvaders eerste woorden – toen Jan en ik onze huwelijksplannen aankondigden – was een afgemeten vraag aan mij: “Word jij gereformeerd?”. “Ach ja”, antwoordde ik want Jan had me daar al op voorbereid. Maar ofschoon ik op christelijke scholen had gezeten (vanwege de strengere normen en waarden, aldus mijn ouders), wist ik niets van al die denominaties, wist niet waar ik aan begon. Het viel mee: de gereformeerde kerk synodaal werd toen al – begin zeventiger jaren – toleranter, minder rechtzinnig.
Zeven jaar geleden heb ik twee gehandicapte vrouwen in de echt verbonden, in onze hervormde kerk. Dat was mooi om te doen. Inmiddels zijn ze gescheiden en heeft één van de vrouwen een man als partner. Met haar heb ik nog contact. Toen zij haar r.k. overgrootmoeder ontmoette vroeg deze aan haar vriend: “Ben jij gelovig?”, waarop hij antwoordde dat hij protestants was opgevoed. Haar antwoord luidde: “Geeft niets, er is maar één God.”
En zo is het maar net!
Mijn ouders geloofden ook dat er maar één God was, maar dachten ook dat je die ene God maar op één manier kon benaderen. Die ‘vele wegen naar Rome’ waren ze niet zo van…😉
Ik heb het verhaal over je vader nu al 3 keer gelezen en steeds blijft het “binnenkomen”.
Zo’n prachtig en warm verhaal en ook vaak zo herkenbaar.
Prachtig!
Deze reactie ‘komt bij mij binnen’. Dankjewel Wilma.